Biblioteki łańcuchowe.
W
średniowieczu książki były tak rzadkie i niezwykle cenne. Ci, którzy je
posiadali, traktowali je jak skarb i aby udostępnić je innym czytelnikom, musieli znaleźć sposób, aby je
chronić przed kradzieżą. Tak narodził się pomysł biblioteki
łańcuchowej, w której książki przykute były do pulpitu
łańcuchem. W późniejszych czasach łańcuchy z większości
bibliotek zniknęły, a w dzisiejszych czasach nie stosuje się takich zabezpieczeń, zachowało się natomiast w Europie kilka bibliotek, w
których wciąż można poczuć się jak w średniowieczu i zadzwonić
ciężkim łańcuchem przymocowanym do pięknego woluminu. Oto niektóre z nich:
1. Biblioteka Łańcuchowa, Oleśnica, Polska, 1594 r.
Biblioteka
łańcuchowa w Bazylice Mniejszej p.w. św. Jana Apostoła w Oleśnicy jest niezwykła.Obok kilku w Wielkiej Brytanii czy Holandii jest
ostatnią dobrze zachowaną biblioteką łańcuchową w Europie. Książki
przykuwano łańcuchami do regałów na wzór dawnych bibliotek, mimo że w XVI w. ten
sposób mocowania zbiorów należał już do rzadkości. Książki
trafiały do biblioteki z wielu źródeł – wiele podarowali bogaci
mieszczanie. Początkowo księgozbiory szacowano na 550 woluminów, na
początku XIX wieku księgozbiór liczył około 400 woluminów , a w XX w. juz tylko 350, wiele udało się odrestaurować, a 52 woluminy do dnia dzisiejszego wciąż posiadają oryginalne łańcuchy.
2. Biblioteca
Malatestiana, Cesena, Włochy, 1454 r.
Biblioteka Malatestiana otwarta została w 1454 r., przyczynił się do tego ówczesny lord Ceseny. Od czasu wybudowania niewiele przebudowano. Budynek zaplanowany został tak, aby w ciągu dnia zapewnić jak najlepszy dostęp światła słonecznego. W środku znajduje się 58 stanowisk do czytania, a do każdego łańcuchem przykuta jest książka. Czytelnia posiada oryginalne drewniane drzwi wejściowe. Do ich otwarcia potrzebne są 2 odrębne klucze.
3. Royal
Grammar School, Guildford, Anglia
Jedna z najstarszych szkół w Anglii - Royal Grammar School w Guildford, w której mieści się owa biblioteka. Posiada spore zbiory książek na łańcuchach. Część z nich została ufundowana przez biskupa Norwich. W latach 60-tych wybuchł w bibliotece pożar, na szczęście książki udało się ocalić, choć teraz nie znajdują się już na swoich pierwotnych miejscach.
4. The
Francis Trigge Library, Grantham, Anglia, 1598 r.
Najstarsza angielska biblioteka publiczna z roku 1598. Założona została przez pastora Francisa Trigge'a, który uważał, że każdy parafianin powinien mieć dostęp do książek. Trigge zasilił fundusz budowy biblioteki o tysiąc funtów, aby umożliwić w niej lepszy dostęp do wiedzy i wspomóc lokalną edukację. Czyn chwalebny, a biblioteka działa do dnia dzisiejszego, w swoich zbiorach posiada około osiemdziesięciu
książek pochodzących jeszcze z pierwszych zbiorów Francisa
Trigge. Zbiory poświęcone są działom o tematyce religijnej, ponadto zawierają woluminy z tekstami klasycznymi oraz te poświęcone historii i sztuce.
5. Biblioteka
katedralna, Hereford, Anglia, 1611 r.
Większość woluminów, które można znaleźć w tej bibliotece jest starsza niż sam druk. Podstawę do stworzenia biblioteki stanowił zbiór ok. 150 manuskryptów, większa część z nich ręcznie przepisywanych. Prócz cennych manuskryptów, w
bibliotece przechowywana jest Hereford Mappa Mundi – największa
mapa średniowieczna na świecie. Znaczna część zbiorów datowana jest na 1100 r., a najstarszą z nich stanowi " Hereford Gospels" z 800 r. Bibloteka jest również domem dla jednej z czterech nam znanych "Magna
Carta", wydanej przez samego Henryka III w 1217 r. Do 1996 r. zbiory przechowywane były w budynkach katedralnych, następnie przeniesiono je do całkiem nowego, klimatyzowanego budynku, dla bezpieczeństwa i trwałości księgozbiorów.
6. Wimborne
Minister, Dorset, Anglia, 1686 r.
Wimborne należy do jednych z najstarszych bibliotek publicznych w Wielkiej Brytanii. Jej powstanie datuje się na rok 1686. Mieści
się w kościele parafialnym w Wimborne, w hrabstwie Dorset. Pokój,
w którym opasłe tomy wciąż są przykute do półek jest dostępny
dla użytkowników biblioteki. Stanowi relikt swoich czasów. Najstarsze dzieła pochodzą z 1343 r. Na chwilę obecną biblioteka posiada zbiór 150 ksiąg, manuskryptów, a wśród nich dzieła w języku greckim, hiszpańskim czy hebrajskim.
7. Manchester's
Chetham's Library, Manchester, Anglia, 1653 r.
Biblioteka została założona w 1653 r. do obsługi głodnych wiedzy uczonych, od momentu kiedy ugoszczono tam Karola Marksa oraz Fryderyka Engelsa, podczas ich wspólnej pracy nad rozwojem filozofii gospodarczej.
Biblioteka mieści się w przestrzeni dawnego szpitala, która jest obecnie jest szkołą muzyczną o tej samej nazwie, księgozbiór liczy sobie 100 tys. tekstów zgromadzonych w ciągu wieków jej funkcjonowania. Obecnie w bibliotece znajduje się ponad 60 tys. sięgających początku 1800 r., przechowywana w kruszejących ale i pięknych skórzanych okładkach.
8. Biblioteka w kościele św. Walpurgii, Zutphen, Holandia, 1561 r.
Jedna z najlepiej zachowanych bibliotek łańcuchowych. Wiele woluminów w dalszym ciągu jest przykutych do tych samych miejsc, do których przymocowano je pięć wieków temu. Warto zajrzeć pod pulpity – pod jednym z nich znajdują się domniemanie ślady łap szatana! Podobno pojawiły się tu, gdy jeden z mnichów, niejaki Jaromir, zjadł kurczaka podczas Wielkiego Postu! Szatan pojawił się, aby ukarać Jaromira – zamknął go na noc w bibliotece! Biblioteka przekornie zwana 'librije'.
Mnie urzekła holenderska biblioteka, a Wam która przypadła do gustu?
K.
